Góa m̄知有jōa chē人hām góa有kāng款ê成長背景, hām góa有kāng款ê哀傷....
Chēng細hàn góa就是hō͘ a公hām a-má chhiâⁿ養大hàn--ê, siōng thiàⁿ--góa ê a公tī 2冬前過身, a公走了後, 本底teh kā照顧ê a-má, soah 1 ē手失去生活ê重心, i本chiâⁿ kan-taⁿ是khah大kho͘, 無siáⁿ-mih khah嚴重ê病症, chit-má soah連健康都出問題--lo͘h, 身體狀況1工比1工khah bái, 性地mā ná來ná sêng gín-á, kap a公最後hit kúi冬kāng款, tiāⁿ會sái gín-á性.
Góan a公kan-taⁿ會hiáu講台灣話; a-má bat讀日本冊, koh去外國人ê厝hông chhiàⁿ, i khah少年, 學習能力koh強, 真會接受新ê mi̍h-kiāⁿ kap觀念, i m̄-tāⁿ會hiáu講台灣話kap日本話, koh會hiáu 1-sut-á美國話hām北京話, m̄-koh講kah siōng liàn-tńg--ê, 當然mā是台灣話.
Tī góa成長過程--nih, 一直到góa讀幼稚園chìn前, 除去kap ma-ma hām pa-pa ê 1-kóa朋友講話, 其他差不多80% ê時間, góa lóng是用kap a公a-má kāng款ê語言.
中tàu ê時, ta̍k-ê chò-hóe tī廳--nih看「Ha-bé 2齒」, koh有後--來ê〈天天開心〉, bē記得有kúi-ê e-po͘ kap暗頭á, góa hām in 2 ê sī大人chiú tī lajio͘h邊--á, 聽吳樂天講劫富濟貧〈義賊廖添丁〉ê傳奇故事, 聽a-má tòe lajio͘h細細聲teh haiⁿ台灣民謠, mā tiāⁿ陪a-má用hàm鏡, chiok食力teh chîn細細字á koh無清楚ê歌á本, 用hâm-hâm hô͘͘-hô͘ ê發音kā字teh學唱日本gín-á歌.
到kah e暗, 就phâng 1碗飯chiú tī電視頭前等beh看楊麗花歌á戲, 有「身騎白馬過3關, 改換素衣回中原」ê石平貴, koh有「山西太原出英才, 賣魚賣粽無人知」ê狄青, 當然koh khah bē-tàng bē記得鬧熱kú-kún ê「臭頭á洪武君朱元璋」; koh有禮拜e-po͘時, kho̍k-kho̍k等beh看ê〈五燈獎〉Hō-ló語歌曲比賽; koh khah bē-tàng無講tio̍h過年過節ê時, góa hām a公lóng愛椅頭á giâ--leh, 走去土地公廟ê亭á-kha看布袋戲, ná看koh ná食a-má tú ùi菜市á買--tńg-來ê水sa̍h塗豆仁, 燒燒燙燙, koh phang koh甜, 食kah手--nih嘴--nih心--nih lóng燒lo̍h燒lo̍h--起-來!
一直到kah國校1年á, 有1工下課ê時, góa kap kāng班kúi-ê cha-bó͘ gín-á坐tī chhian-chhiu teh唱歌, 唱góa tú學會hiáu ê〈等無人〉,「美麗溫柔」ê cha-bó͘老師聽--tio̍h 隨chông--出-來, góan kioh是老師beh kap góan sńg, 想bē到 i是chông來kā góan講『不能說方言』! 後pái若koh hō͘ i聽--tio̍h, 『榮譽榜』頂kôan ê紅點tio̍h-ài減1點!
國校á, 國中, 高中, 大學......, góa tī主流ê價值觀--nih拚命ǹg頂kôan peh, beh kā身軀頂庄kha gín-á ê土味消掉, 到kah góa開始會hiáu思考chiah-ê問題ê時, góa已經bē-hiáu使用hām a公a-má sio-siâng ê話--a, góa無法tō͘用in hām góa siōng kài熟ê語言, kā góa siōng精確ê意思kap心內話表達--出-來, 講--ê是siōng粗淺siōng簡單ê語詞, 真勉強koh li-li-lak-lak, mā kan-taⁿ會tàng講1-kóa pìⁿ-khong pìⁿ-siáu ê笑khoe, iah是kā in sai-nai, lāng hō͘ in歡喜, soah無法tō͘表達góa最近koh學tio̍h siáⁿ-mih智識kap技術, iah是tú-tio̍h siáⁿ-mih人生ê問題.
寫到chia, góa m̄是講, 造chiâⁿ今á日chit款悲慘ê狀況, góa m̄免負責任. Góan pa-pa mā bat真苦心教我bē-tàng「食果子m̄拜樹頭」, bē-tàng bē記得lán ê母語, m̄-koh ka-tī éng-chūn確實看bē透主流價值後piah ê真相. 當語言hō͘有心人士利用ê時, 就是chiâⁿ強koh有力ê控制手段hām政治工具. 別人tng góa ê面講「台灣話iah是有台灣腔ê華語真sông」ê時, góa mā無kā制止, tiām-tiām m̄出聲, taⁿ-á敢tī心內teh kek-khùi, kám講有toh 1種語言是比其他語言khah優秀khah高級? Kám講kan-taⁿ會hiáu講台灣話ê a公a-má ài感覺kiàn-siàu?
Lán ê教育創造出1 tīn無獨立思考能力ê讀冊人, taⁿ-á看tio̍h tāi-chì ê表面現象, 無法tō͘思考後piah ê原因kap意義. Chìn前góa收tio̍h 1張E-mail, 講大多數lô͘-môa ê特色就是講台灣話, pō͘檳榔, 穿花siatchuh, 掛金pho̍ah-liān......
Tio̍h! Góa承認chit款言論是有iáⁿ--ê, m̄-koh是án-chóaⁿ會án-ne? 是án-chóaⁿ隨就beh kā in歸類做社會ê敗類? 是án-chóaⁿ bòai想看māi, lí用ê語言m̄是社會ê既得利益者iah是權力者要求使用ê語言ê時, lí憑siáⁿ-mih hām人競爭? Lí有siáⁿ-mih優勢? Siáng會tàng kā góa講, che一切是án-chóaⁿ造chiâⁿ--ê, hō͘ góa ê思考方式iah是思考ê時用ê語言, lóng hām a公a-má無kâng, hām pa-pa a叔in oan-na無kâng. 世界有jōa chē國家hām lán sio-siâng, 祖孫á無法tō͘用liú-lia̍h ê母語溝通ê比例chiah-nī-á kôan, 教育chit-ê工具tī té-té 30~40冬--nih, kā a公a-má hit-ê年代ê頭殼--nih用ê語言軟體, ùi lán ê頭殼--nih lóng kā Delete--去-a!
最近góa tiāⁿ-tiāⁿ teh想chit-kóa問題, 懺悔反省ka-tī ê態度. 另外, tī思考ê過程--nih, 一直想tio̍h gín-á時美好ê記tì, 接續--落-來, góa會寫1-kóa hām a公a-má tàu-tīn ê時趣味ê tāi-chì, iah是in hit-ê年代ê奇人怪事.
其實, taⁿ-á in 2 ê ê故事就chiok精采--a, 講mā講bē soah, 等leh看--o͘!
留言列表
