台灣組合

前1-chām-á情緒無jōa穩定, mā影響tio̍h ka-tī ê生活. 正經講--起-來, ùi 8--月開始食thâu-lō͘, ka-tī本底ê學生心態就一直無調整--過-來, ta̍k工thàu早lóng chiok怨chheh--ê.

是án-chóaⁿ tio̍h-ài去上班? 是án-chóaⁿ tio̍h-ài hông操gah beh死? 是án-chóaⁿ下班tńg--來lóng無精神? 是án-chóaⁿ ài做ê tāi-chì 1項都無做--tio̍h? 是án-chóaⁿ想beh改變soah lóng原在án-ne?

Kui月日落--來, lóng kiu tī ka-tī烏暗ê siū內底, 一直到雞teh啼鳥teh叫, 第1 lo̍h光線chhiō--落-來ê時, chiah知iáⁿ, m̄-tāⁿ ài解放ka-tī ê過去, koh ài解放ka-tī ê心.

這chām-á心靜--落-來, ta̍uh-ta̍uh-á行入去ka-tī ê心, kā ka-tī ê全部lóng挖--出-來, 鋪tī日頭下kha pha̍k. Tī chia, 有1-kóa是ka-tī m̄願去面對--ê, 因為會驚惶會kiàn-siàu. M̄-koh斟酌反省檢討了後會發現, 驚人--ê kā se̍h--過了後, 就是1個新ê開始.

真正面對ka-tī ê烏暗, chiah有才tiāu行ǹg光明.

Se̍h 1大liàn chiah發現m̄是teh建國; 建國, 是beh重新打造lán ê心!

有真chē mi̍h-kiāⁿ m̄-bat, mā有真chē mi̍h-kiāⁿ了解--a, góa總算知iáⁿ ka-tī m̄-bat chiok chē, mā bat真chē!

會驚會chhoah, 是lí tng teh面對, tng teh ǹg頭前行, tī hia, góa lia̍h tio̍h重點: 有好食--ê無beh食, 有好khang--ê無beh báu, chiah有影厲害. 人ê力量原來hiah大, kā驚惶ê感覺lia̍h tiâu, lí就會tàng控制ka-tī, lia̍h tio̍h lí想beh確定--ê.

有幾nā種力量tī內心teh相khiú, soah thàng到上內底, 人ê上內底. Tī hia, 平靜hām不安相óa, 烏暗hām光明做夥, 驚惶hām勇氣tàu-tīn, 希望hām絕望隔piah. Lí kám知? Tī hia, lí bē逃避驚ê感覺, lí知iáⁿ海總--是會pōng tio̍h陸地.

Beh到--a, ká-ná tih beh到--a, beh到上平穩ê hit-tè地--a.

Tiāⁿ-tiāⁿ聽tio̍h台語歌手 林強, 唱講siáⁿ-mih好khang--ê lóng tī hia. Hia就是台北.

Tòa tī庄kha ê猴gín-á ê心肝內總--是有1幅圖. 畫--ê是i khiā tī遙遠ê台北車頭, 欣賞chit ê siáⁿ-mih好khang--ê lóng有ê繁華都市.

18歲hit年, chit ê庄kha gín-á peh上野雞á車, 上北beh chhōe i久年藏tī心內ê hit幅圖. Chit ê庄kha gín-á就是góa--lah.

Góa kha踏tī台北車頭, 心底hit幅圖浮現góa ê眼前. Góa手kōaⁿ歡喜ê行李kap充滿希望ê心情, 行入台北都市.

Chit ê bōe-hiáu phô͘-tháⁿ ê庄kha gín-á來台北iáu-bōe 3年--a. 有1日, i行tī西門町, 1 ê身軀破siû ê人問i講:『要不要買口香糖?』 I kan-taⁿ the̍h 10-kho͘ hō͘--i, o̍at頭就beh走. 賣chhiū-lin糖ê人soah lia̍h i金金看, 講:『不拿口香糖的我不要.』

最近tú-á天氣真無穩定, liam-mi-á熱，liam-mi-á kôaⁿ, eng早暗氣溫變化真大, 有bē少人就án-ne去感--著kôaⁿ--著-a, che感--著上驚siáⁿ? 無m̄-tio̍h, 是「sàu」! Sàu就m̄-thang拖, 半瞑ná睏ná sàu, ka-tī艱苦, 厝--nih ê人聽--著mā心酸.

Kā你紹介1味「燉薑肉」, 保證食了止sàu顧肺管, koh會tàng補充體力.

Tāi先, 去市á買kóa sam-chân kap薑母, 2項lóng kā切片, khǹg tī碗公內, khǹg ê時chün ài 1層肉疊 1層薑, án-ne肉汁chiah會有薑ê hiam味, chhòng好了後kā hē落電鍋, 碗公頂koh khàm 1塊盤á, 外鍋khǹg差不多1 kóng水, 碗--nih kap內鍋lóng免, 等電鍋phiak--起-來, 真正是phang-kòng-kòng koh kòng-kòng-phang, kan-taⁿ he薑母ê味, 就hō͘你塞鼻孔--a, 汗隨就chhèng--出-來, m̄-thang顧食肉, 上重要是薑母kap肉piak--出-來ê肉汁, 就是leh顧肺管--ê-lah!

食這味燉薑肉, bîn-á-chài ê氣力, 今á日就kā你chhôan便便!

──《TGB通訊》第31期(2002/4)

Góa感覺ka-tī親像lā-hiō. M̄-nā góa án-ne想, 連góa ê學生mā有chit種感覺.

2001年ê X'mas, gín-á hō͘ góa 1張Card, Card頂kôan是1隻chhiaⁿ-iāⁿ ê lā-hiō.

Chit ê gín-á是一般老師認定ê hit種「問題學生」, to已經國一--a, m̄-koh講話ê聲sàu kap動作soah親像國校á 5年--ê. M̄-chiah in導--ê tiāⁿ-tiāⁿ公開kā罵, koh用siōng gōng ê教育方式──kā i kap其他ê同學隔離, hiah-ê學生看老師án-ne做, mā tòe老師kā i pháiⁿ.

Hit ê老師m̄知影gín-á ê老母chit-má tī病院準備beh開刀, gín-á m̄知影beh án-chóaⁿ, chiah ē有「退化作用」──心理kap行為表現lóng退tńg去國校á ê階段.

有1日, gín-á kap同學冤家, hō͘老師叫去「教師室」, koh khà電話hō͘ in老母, góa看tio̍h gín-á電話gia̍h--leh, 1句話mā無講, kan-taⁿ目屎kho̍k-kho̍k流. 續--落-來, 老師koh khà電話chhōe gín-á ê老父. In老父是基層ê鐵路工人, 到學校ê時kui身軀全酒味, 入--來tō想beh巴gín-á, ka-chài góa手擋tiâu--leh, koh kap i講chi̍t-kóa有--ê無--ê, 先轉移i ê憤怒, gín-á kan-taⁿ tī邊--á流目屎.

溫度降到14度, 這lō chiah gàn ê天, 喘氣鼻孔都會疼, 驚面pit--去, 出門chìn前lóng會抹kóa NIVEA.

「黑松沙士」對真chē人來講, 是伴in成長chiok重要ê記tì, NIVEA對góa mā有kāng款ê意義, 包含mama對góan ê關心.

讀國校á ê時, 便若到kôaⁿ--人, chái起時á mama beh載góan去讀冊ê時, lóng會kā góan抹NIVEA. Góa無愛面á油油, i手若來我就閃, kiàn-pái lóng bú kah i風火tõh, kā góa ê頭chhi̍h--leh, 手kā大大力hôe落嘴phóe kap額頭, 抹了就koh tì毛帽, hit-ê時chūn góa無kah意NIVEA ê味, kô͘油油hō͘ góa chiok無爽快, tiāⁿ-tiāⁿ等坐起o͘-tó͘-bái頂, 就隨用毛帽做面巾, kā面á ê油chhit清khì.

有抹加減有差, 而且下港ê kôaⁿ--人khah無hiah酷刑, 雖bóng lóng kā NIVEA hôe-hôe掉, 面是lóng無去pit--tio̍h.

大hàn來到雨水kāu濕氣重ê台北, 有1-kiàn tńg台南, hō͘ mama看tio̍h góa ê面pit--去-a, i ná kā góa唸, o̍at--leh就出去kā góa買1盒NIVEA, kāng款ê包裝, 相siâng ê氣味, mama ê關心mā猶原無變. I嘴--nih交帶góa ài ka-tī照顧ka-tī, 大人大種--a, mama是bē-ēng leh tòe tī lí身軀邊.

生tī台灣, m̄是lí hō͘社會改變, 就是lí去改變社會. 受豬狗教育大hàn ê gín-á, 無思想, 無人格, 看bē tio̍h ka-tī, mā看bē tio̍h世界.

Ka-chài, 大學時代接觸「運動」了後, góa看清楚體制ê本質, mā看清楚ka-tī, 知iáⁿ ka-tī beh追求siáⁿ, koh khah知iáⁿ ka-tī m̄甘願gōng-gōng做奴隸.

「運動」是teh反壓迫, beh phah破扭曲ê價值觀, 重新chhiau-chhōe人ê價值, 起造新國家, 新社會, kā chit-ê原則chiâⁿ做ka-tī ê主體意識, 用chit-ê中心思想去參與獨立運動, 婦女tháu-pàng運動, 母語運動, 工人運動, 環保運動, 原住民運動......, 運動是全面性--ê, kan-taⁿ cheng差lí是khiā tī toh 1 ê位出發niā-tiāⁿ.

M̄-koh chit 3冬, tī 1-kóa社運kho͘-á看--tio̍h ê現象soah m̄是án-ne: hoah台獨--ê, 無beh講階級; bú工運--ê, 無teh尊重cha-bó͘人; 做女權--ê, bē去思考母語ê重要......, chit-kóa社運團體chiú tī ka-tī ê kho͘-á內底, 1 ê人做1款, án-ne落--來, Vision siuⁿ e̍h, mā無法tō͘開闊. 借問, 若kan-taⁿ beh爭取國家獨立ê空殼á, 無beh討論新國家ê內涵kap文化, án-ne beh ài chit-chióng繼續人食人ê國家chhòng siáⁿ? 若kan-taⁿ beh爭取工人利益, 無beh檢討現此時ê父權體制, án-ne cha-bó͘人ê階級地位tī toh位? 若kan-taⁿ beh爭取女權, 改善生活環境, 無beh lòng破國家機器, 消滅統治集團, án-ne lán ê gín-á kāng-khóan bē-hiáu講母土ê語言, 學--tio̍h-ê是統治者àu-tah ê文化, 台灣人猶原hō͘豬á管.

舊年年底, kap朋友去工會食尾牙, 本底想講, 借chit-ê機會去感受工會ê氣氛, mā熟sāi長久以來bú工運ê sianpai, 就hèng-phut-phut kap朋友kho̍k火車落南, 去到會場, 人chiâⁿ chē, 氣氛mā不止燒lo̍h, m̄-koh kap góa頭殼內想--ê, 聽--ê無kâng, 顛倒是選舉場ê氣氛, hit-chūn tng beh選縣議員, kui場lóng是候選人teh走chông拜票, koh 1 ê 1 ê排隊去台á頂講話, 本底hèng-phut-phut ê心chiâⁿ soah chhek--1-ē. 開桌了, 主持人換做1 ê chhēng-chhah chiâⁿ hiam ê cha-bó͘人, 會場ê氣氛sûi koh變款, 『辣妹』1 ê 1 ê換, 衫愈chhēng愈chió, 動作愈來愈引動cha-po͘人ê原始慾望, koh會落去台á kha kap cha-po͘人「身體互動」, kui場ê pho̍k-á聲, hoah-hiu聲, hō͘ góa lak入去「酒店」hām「貓á間」ê空間內底, 工會幹部kap員工1 ê 1 ê變做消費cha-bó͘人身體ê人客, 小姐tī人客ê目chiu前thǹg kah光光光, tī in ê身軀頂kôan nóa來nóa去, 少年--ê擋bē-tiâu, 鼻孔血sûi chōaⁿ--出來. 散場ê時, 聽tio̍h 1 ê工會幹部kā人phín講:「Chhiàⁿ chit團chiah萬5 kho͘ niâ, lín若有需要, 會sái chhōe--góa, góa kap in chiâⁿ熟......」. Góa 1時分bē清楚是tī工會食尾牙, ah是tī「牛肉場」hông chau-that?

熟sāi Chheng-siông兄是tī 2001年初, 台灣人名做A-siông--ê, ká-ná lóng 高chhiâng hàn大, 不止á粗勇. Tī羅東車頭初見面, 人kôan koh sán, 縛tn̂g頭鬃, iù-siù iù-siù ê Siông--哥, hām góa設想--ê chiám然無kâng, 心肝頭tiuh--1-ê, che bē-su teh暗示運動chit-chōa路--nih ê Surprise hām Shock.

Hit-chūn接觸運動chiah 10個月, 一切iáu真刺刻, kui工kan-taⁿ想beh體驗chit-ê世界, beh挑戰不公不義, 心phu̍t-phu̍t-tiô, bē-su隨時beh應戰, 坐bē tiâu, 無châi-tiāu消化整理ka-tī ê想法.

尾--á hioh熱, 青年社招beh體會農村ê生活, tú-á好Siông--哥hia有1 khu田, 就安排去i hia tàu做, tām i hia tòa kúi-nā工, 談真chē.

年初到chit-chūn發生kài chē tāi-chì──反核遊行燒『扁帽』, 批施明德, koh熟sāi真理大學ê朋友.

過hit-ê熱--人góa就3年á--a, 運動hō͘ góa看tio̍h人會tàng有無kâng ê選擇, m̄-koh ka-tī beh面對ê時無hiah簡單. Hit款經驗, 就ná chhan像peh山, 樹á chiok ōm--ê, 花,草mā lóng真súi, tī罕得有人行kha到ê chit遍樹林á, beh繼續行--落soah會tám-tám, 雖bóng看sianpai無照人ê約束, 活kah chiah-nī súi, chiah-nī自然, m̄-koh山kha ê人soah一直tām hia hoah-hiu, 講行hit條路chiâⁿ危險, 行hit條路是siáu--ê, 就án-ne, 到底beh相信ka-tī經驗--tio̍h-ê, ah是beh聽人講, 照人ê規矩行? Hit-chūn góa深深teh思量chit-ê問題.

運動是beh反體制, m̄是反某mih人, mā m̄是支持某mih政治明星, ǹg望i chiâⁿ做民族救星.

運動是beh說服ka-tī, 用性命去實踐, m̄是hām人chèⁿ, hām人辯, mā m̄是beh逼人háu, 叫人驚惶, 是beh逼ka-tī看tio̍h ka-tī ê欠缺, 勇敢面對.

M̄是khau洗, phì-siùⁿ; 是反省, tì覺!

──《TGB通訊》第39期(2002/12)

離開góa ê故鄉梧棲已經有幾nā年--a, 自國中開始, góa就出來外口讀冊--a! Tī淡水讀冊到taⁿ, 不時會有人懷疑góa kám是正港ê海口人? 是án-chóaⁿ tiāⁿ beh知iáⁿ góa ê腔口有海口腔--無? In mā會問台北ê淡水kap台中ê梧棲, toh 1 ê所在khah kôaⁿ? Tī góa內心, 淡水是身軀ê冷; 梧棲是內心ê冷.

淡水ta̍k年lóng有siōng低溫ê時, m̄-koh淡水koh án-chóaⁿ冷, mā比bōe過góa故鄉ê a-pà.

A-pà ê khang-khòe是ta̍k工thàu早天bē光, tio̍h-ài出門「分報紙」, kui年thàng天kan-taⁿ過年會sái hioh-khùn niâ. 外口天iáu-bē光ê時, a-pà tio̍h-ài起床作sit, 無論外面烏sô-sô, thàu風落雨, 寒霜冷sún-sún ah是熱--人日頭出--來了後, khiâ o͘-tó͘-bái pha̍k kah烏mà-mà, a-pà tńg來厝--nih, 衫á褲lóng tâm-kô͘-kô͘.

會記得細hàn有1 pái, a-pà因為目chiu受傷開刀, 醫生講目chiu ài ke hioh-khùn, bōe-sái pha̍k日頭. Ah m̄-koh, a-pà堅持beh出門作sit, i講:「Iáu有真chōe人teh等in ê報紙!」A-pà出門thàn錢, 是為tio̍h beh hō͘ gún讀冊.

Chit-má, gín-á lóng大hàn--a, a-pà mā 60幾歲--a, 叫a-pà mài koh作sit, tī厝--nih hioh-khùn, a-pà講少年時作sit是1種責任, chit-má對i來講, 是1種運動. 雖bóng a-pà嘴--nih án-ne講, góa知iáⁿ是為tio̍h beh kā gún安慰, 因為, ta̍k-piàn a-pà出門ê時, góa ê心就比kôaⁿ--人khah冷, 比熱--人khah熱.

Góa愈看愈感覺ka-tī éng-chūn是jōa『安逸』, 歷史知iáⁿ chiok chió--ê, 學校ê老師mā m̄-bat講過有關「二二八」ê tāi-chì.

以早, tiāⁿ-tiāⁿ聽tio̍h「二二八」, m̄-koh góa m̄知i ê歷史經過, kan-taⁿ知iáⁿ是KMT taⁿ-á來台灣ê時, 因為語言kap文化無kâng引起ê族群衝突, 背後ê事實kap意義, góa無真了解.

因為參加社團(政大台文社), hō͘ góa想beh知iáⁿ「二二八」造chiâⁿ ê衝擊kap歷史意義, m̄是政客the̍h來『做秀』「搶選票」「炒議題」ê工具.

──《TGB通訊》第40期(2003/1)

Iáu會記得2000年hit 1冬, 台灣社會為tio̍h選總統ê tāi-chì鬧熱滾滾, hit當時á góan tau mā án-ne, ta̍k-ê人lóng有ka-tī ê想法, 厝--nih tiāⁿ-tiāⁿ lóng會有真chōe討論.

Hit-chūn, góa tú teh準備考大學, 心情真bái, tú-tio̍h選舉ê tāi-chì火氣就真大, a-pà kap a母lóng是支持A扁--á-ê, góa是無siáⁿ-mih趣味, kan-taⁿ看in teh Crazy. Hit tang-chūn, góa會記得a母sì-kòe khà電話hō͘--人, 叫in tio̍h-ài支持陳水扁. Góa無法tō͘講出hit-chūn a母是有jōa歡喜.

有1工暗時á, góa àn學校tò-tńg--來, tī街á頂看tio̍h陳水扁ê傳單sì-kòe飛, tú-á好góa心情無kài好, tńg到厝--nih就kap a母相罵, 吵kah kui厝邊lóng知iáⁿ, góa kā a母講ài去陳水扁ê競選總部叫in處理, siōng無, mā ài叫in kā傳單khioh hō͘ chheng-khì. 尾--á, a母1-ê人無講siáⁿ就走--出-去-a, chiâⁿ久lóng無看tio̍h i tńg--來, 小弟真煩惱, 緊tòe出去看, chiah知iáⁿ a母1-ê人ta̍uh-ta̍uh-á tī街á khioh傳單.

Chit-má陳水扁當選--a, a母soah無koh khah歡喜, i tī菜市á賣mi̍h-kiāⁿ, seng-lí soah愈來愈bái, m̄-koh猶原m̄-bat聽tio̍h a母leh罵陳水扁, i kan-taⁿ tiām-tiām無beh koh講政治ê tāi-chì, góa想, i應該對新政府koh有1 kóa希望, m̄-koh chit-ê希望m̄知tang時chiah會tàng完成.

──《TGB通訊》第40期(2003/1)

運動, 是beh反抗kā lán蹧躂ê體制, mā是beh改變chit-ê扭曲ê社會, koh-khah是teh挑戰ka-tī ê性命!

Lán tī ROC體制--nih大hàn, mā tī chit-ê體制--nih接收意識洗腦. Lán tī chit-ê體制--nih形成ê道德觀kap價值觀, 無tiuⁿ-tî tú-tio̍h chhiàng-suh, 舊意識kap價值觀受tio̍h挑戰, 心肝底會懷疑kui-ê世界.

Lán若káu-kòai性, 無kā心肝底ê ngiau疑chhìn-chhái tàn tiàm邊--á, 心肝內會一直beh chhōe答案, 會一直問ka-tī, 續--落, 舊價值會崩盤, 會一直思考lán個人性命kap運動, kap台灣社會, kap chit-ê世界ê關係. 尾--á lán會發見, lán ài反抗chit-ê蹧躂lán人性ê體制, chit-ê「體制」, m̄-tāⁿ有ROC體制, koh有中國, 有美國......lán會懷疑kui-ê世界!

若繼續koh想--落-去, siáⁿ-mih是體制? Lán soah會發見, lán tio̍h反抗--ê, soah是lán社會整體ê人性狀態!

是án-chóaⁿ án-ne講--leh?

Kiàn-nā 228 tō kóng, kē chúi-chún ê China-lâng thóng-tī ko chúi-chún ê Tâi-ôan-lâng, tiāⁿ-tiāⁿ chhōa Tâi-ôan-lâng tńg-khì chó͘-kok ê hôai-pāu.

Kiàn-nā 228 tō kóng, Tâi-ôan-lâng ê cheng-eng hông thâi liáu-liáu, pháiⁿ-sè--lah, jîn-bîn kûn-chiòng hông thâi bô òan.

Kiàn-nā 228 tō kóng, Tâi-ôan-lâng hông tô͘-sat, toh 1 chióng si̍t-bîn thóng-tī-chiá bô tô͘-sat chāi-tē-lâng.

Kiàn-nā 228 tō 30 kúi tiâu hông thâi kah bô pòaⁿ tiâu.

Kiàn-nā 228 tō siūⁿ khí́, lâng ê cheng-eng teh tui-kiû bîn-cho̍k to̍k-li̍p, lán ê cheng-eng teh tui-kiû ke 1-kóa ūi-tì.

南投埔里是族群多元並存, 自然kap人文lóng真有特色ê所在, 「921歷史ê記tì」更加加添 i對台灣ê意義.

2003年熱--人, TGB ê台語生活營就beh來tī埔里舉辦, 為tio̍h籌備khang-khòe ê順sī, góan tī 2002年kôaⁿ--人ê 12月底, 親身去1 chōa埔里, 除去先看營地, 熟sāi環境, mā事先為mê年ê活動「探路草」, siōng重要--ê是beh kap營地ê負責人賴牧師chih接.

出發ê thàu早, 淡水是thàu風落雨ê烏陰天, 回想--起-來, ká-ná真chē kái TGB ê活動lóng是tī落雨天進行--ê, 總--是, sngh-sngh叫ê風雨mā ak bē hoa góan心肝頭ê期待. 1路ǹg南駛--去, 經過彎彎khiau-khiau ê中部高速公路, 當空氣漸漸á有山ê氣味, 4周圍ê茫mā愈來愈kāu ê時chūn, góan已經來到埔里--a.

「謝緯記念營地」khiā tī lio̍h-á半山腰ê山壁, 面對tiām靜ê鯉魚潭, hō͘ 1 phiàn山霧包圍tiâu--leh, hō͘人1種迷--人ê感覺. Góan 1 tīn人往營地內底行, 沿路m̄-tāⁿ有真chē種花kap草, koh看tio̍h 2~3隻kó͘-chui ê山豬. Tú行到「Talichih」(打里摺, Pazeh語"好朋友")記念館門kha口, 就聽tio̍h 1 chūn ká-ná ùi錄音機傳--出-來ê聲, 是1種góa m̄-bat聽--過ê話, 尾手chiah知iáⁿ原來是埔里「Pazeh」(巴宰族) ê語言, 賴牧師tng teh kā in編母語教材.

Tī記念館內底等待--góan-ê, 是親切ê牧師娘, i真熱心, góan對生活營ê安排, koh有課程ê設計, i lóng hō͘ góan真chē寶貴ê意見, 牧師娘mā kā góan講真chē chit-ê所在ê tāi-chì, 像in對921地動深刻ê經驗, koh有in投入族群文化khang-khòe ê心情, hō͘人真感心, i講tio̍h關係「Pazeh」ê點點滴滴, mā hō͘ góa chiok想beh親身來參與, 認bat.

Chèng-keng tùi lí iú-só͘ ngiau-gî, go̍at-tâi téng, khòaⁿ lí chu-lūi tih. Phoe-sìn--nih, chóng--sī kò͘-bú góa ê chì-khì, thê-khí lí ê siuⁿ-si, kî-thāi chiong-lâi ê thôan-îⁿ. Sî-kan keng--kòe, góa tùi lí kian-tēng put-î. Bu̍t hōan chhiⁿ mā î, lí soah tùi góa lâi thê-khí, lán tio̍h-ài hun--khui, m̄-thang chó͘-tòng lí ê ì-chì, góa chí-ū chiok-hok--lí, chiong lí chheng-chhun ê hêng-iáⁿ, khǹg ji̍p góa ê náu--nih.

──《TGB通訊》第43期(2003/4)

Góa tī 1998年考tiâu政治大學, 1999年參加台文社. 到taⁿ mā 已經3冬--a, 社團--nih成員來來去去看真chē, 真特別--ê是, ta̍k冬來ê新生氣質lóng無kâng, 代表無kāng世代ê產生, ùi chia mā看tio̍h台灣社會chit kúi冬ê轉變.

Góan社團活動ê安排是1學期1學期按算--ê, 社長任期半冬. 1999年7--月chìn前hit學期ê活動, 社長是Hak-ngìn, 法律系--ê, i安排1-kóa khah理論性ê演講, 主題有公投法, 228事件,kā重點khǹg tī學術性ê討論. Hit-chūn來社團--ê有真明確ê台獨意識, 認為台灣tio̍h-ài獨立, 對民進黨ê態度是支持kap包容, 台灣話講kah bē-bái, m̄-koh tām社團--nih無形成講台語ê共識. 固定ê成員差不多5~6 ê, koh無tiāⁿ-tio̍h chiâu到. Hit-chūn聽sianpai講, kúi nā冬來lóng是án-ne.

續--落hit學期是10--月開始, 隔tńg年就是中華民國第2屆總統選舉, 社團chiâⁿ做DPP ê「校黨部」, chhiàⁿ 1-kóa陳水扁陣營ê人來講演----郭正亮, koh有siáⁿ-mih "水瓶鯨魚", 民族聖戰ê氣氛giú tio̍h kài chē人來參與, 講演ta̍k場lóng chiâⁿ百ê參加. 學生gín-á hōan-sè無想hiah chē, m̄-koh加加減減受tio̍h厝--nih kap社會--nih hit種決戰氣氛ê影響, 對台灣人hông壓迫hiah久ê怨氣有機會thang消tháu, 抱真大ê ǹg望. Mā因為chit-ê風潮, 固定ê社員增加到10 thóng ê. 真phah損--ê是, 無趁chit-ê機會做khah深ê討論, kan-taⁿ kā所有ê ǹg望hē tī DPP.

選舉了, 陳水扁當選中華民國總統, chiah-ê人soah走kah無半ê. 幾nā kái講演lóng taⁿ-á社長hām副社長2 ê人niâ. 社團會有危機, 是因為ta̍k-ê lóng無beh正經做, kan-taⁿ beh看人衝看人拚, 想講穩心á坐tiàm厝--nih看DPP hoah, 台灣就會tàng獨立--a.. Chit-má kā想--起-來, ta̍k-ê ká-ná認為1999年關心選舉, 就是in(台獨支持者)會tàng做--ê siāng chē ê部份.

Koh續--落-來ê新生, 台語能力開始有問題, 講bē liàn-tńg, 對公共事務ê關心mā差真chē, 感覺--起-來ká-ná hām社會愈來愈脫節, 目chiu內kan-taⁿ ka-tī, 看bē tio̍h別人, 對台灣勞動階級hām台灣民族hông壓迫ê情形, bē-su是hām ka-tī無siáⁿ tī-tāi án-ne. Tú-tio̍h chit-lō情形, 社團ê運作, 重點本chiâⁿ m̄是hē tī「台語」, soah tio̍h-ài來改變, éng過會tàng sûi ùi歷史kap政治切入, 到chit-chūn新生soah對政治mā開始反感.

Tiāⁿ聽人teh講, 善kap惡, khiáu kap gōng, súi kap bái lóng隔1條線niâ. 若án-ne, 幸福kap危機--leh?

暗時, 是kui家伙á chò-hóe ê時間. A-pa比手畫刀teh chhàu-tōaⁿ i做兵ê tāi-chì, 講hit-chūn i是jōa-á-nī-á勇敢phiau-phiat, 講到激動ê時, koh會gia̍h手行禮, a-pa目chiu--nih ê光hō͘ góa感動. Kāng 1 ê時chūn, góa mā看tio̍h i chéng頭á包ê紗布.

A-pa做khang-khòe tńg--來一定先洗身軀. Tú入門就看 i kui-sian人siān-tauh-tauh, koh kui身軀臭汗酸味, kô͘ kah thái-ko nōa-lô; 身軀洗了 i chiah開始有精神. 20冬來, góa bē記得a-pa做khang-khòe ê艱苦, kap為góan chiah-ê gín-á ê付出.

「Pâ--á, lí手nah會tio̍h傷?」「Ah, 無siáⁿ--lah, hō͘釘á chha̍k--tio̍h niâ.」「有注破傷風--ê無?」「免--lah, hiah hùi-khì beh chhòng-á?」1時, góa責備ka-tī, tng góa tī學校嫌教室無an冷氣ê時, a-pa soah tī 30 kúi度ê環境teh做khang-khòe.

「Pâ--á, koh過7~8冬góa kap a兄就會thàn-chîⁿ--a, lí就會sái好好á hioh-khùn--a.」「Hah hah, lín老pē chit-má mā無thàn-tio̍h siáⁿ-mih chîⁿ ā!」Góa驚1 ē話講bē出--來. A母接話講:「Lín pâ--á已經hông欠30 kúi萬工chîⁿ--a.」「Án-ne是án-chóaⁿ koh beh繼續做--leh?」 A-pa笑笑無應, 目chiu內ê光線ta̍uh-ta̍uh-à暗--落-來......

Sim-chêng si̍t-chäi chiok ak-chak......

Kin-á-ji̍t khì chhōe『課外組』ê chú-jīm kóng siā-thôan ê tāi-chì, i sèⁿ "Kán", góa lóng kiò i "Kàn-chú-jīm". I kā góa kóng 1 kóa 5-4-3--ê, it-ti̍t kā góa tiau, chó͘-tòng góa sêng-li̍p siā-thôan, koh kiò góa m̄-thang chit-má hèng-hèng, chiok siūⁿ beh cho͘ siā-thôan, 2 tang āu siáⁿ-mih to bô, chhun kúi-ê bú kah kiōng-beh tó-siā......

I kap góa kóng-ōe lóng iōng China ōe, góa lóng iōng Tâi-gí kā ìn. M̄-koh góa thiaⁿ i China ēe kóng kah chiok pháiⁿ thiaⁿ, chiok bē liàn-tńg--ê, i iáu sī bòai kóng Tâi-gí. Jú khòaⁿ jú siān.

Ū lâng kā góa kóng,『學務主任』kî-si̍t sī ka-lé-á, chin-chiàⁿ ê kôan lóng tī『學務處』ê『課外組』chit-ê Kàn-chú-jīm chhiú-thâu.

I koh kiò góa ài hō͘ i hó ìn-sióng, kán!

頂學期, góa開始對ka-tī原本熟sāi ê世界感覺seⁿ-hun kap懷疑.

Tú讀大學2年ê時, hit-chūn ê góa, 偷看「前衛出版社」台灣作家ê小說, 重新熟sāi台灣. Hit當時, góa對台灣ê「悲情」kap ka-tī ê「無知」感覺chiok悲哀--ê.

頂學期, 開始參加台文社kap TGB ê活動, ùi學習羅馬字開始, koh有社團活動ê討論, TGB聚會kap讀冊會, lóng hō͘ góa知iáⁿ有1 tīn人, in一直teh為起造1 ê新ê台灣teh phah拚. 這tīn人m̄是kan-taⁿ hoah「台灣獨立」ê口號. 這tīn人真正teh為「台灣獨立」ê內涵teh做ka-tī, 無beh放棄. In hō͘ góa了解, 台灣ê悲情m̄是『宿命』, 是會tàng做kóa siáⁿ-mih來改變--ê.

一般來講, 1 ê人ê信仰hông phah破了後, lóng會真ut-chut. M̄-koh, 經過了悲傷, chit-má, góa感覺真快樂, 因為, tī信仰hông phah破了後, 看tio̍h社會ê現實, mā看tio̍h希望.

──《TGB通訊》第43期(2003/4)