透早cheng-sîn, á門開--, 烏陰天烏陰天, 1陣風chhoe--, koh siàm雨毛á, náhō͘透早ê pháiⁿòe--, Yawas心情soahgah悶悶.

 

Bē-tàng koh chhiân時間--a, Yawas o͘-tó͘-bái--leh就趕緊出門.

 

趕到部落廣場, 本底講7點半集合, chūnbeh 8--a, m̄-koh來到位--ê iáu10--leh, ta̍k-ê ê情緒koh ká-ná kap--nih êkāng, 烏陰烏陰, siáⁿ精神.

 

Yawas行過kap in aisahchuh, inchiah知影, 這幾工, Asiabûn塗工場」êsì-kè放話:Góan會出動400個員工kap 200個警察等--lín, 好膽chò lín!

 

Hōan-sèhō͘ chiah-êháⁿ--, ta̍k-ê chiah m̄敢來......Yawas心肝底teh ioh.

 

chūn, 指揮車ê喇叭有聲teh tân, Yashi駕駛座, giâ mài-kuh, Truku (太魯閣/賽德克族) 話大聲放送. 講無幾句話, 車駛tín, 經過Yawas身軀邊ê, Yashi tham:「無要緊, 我來kā ta̍k-ê hoah---!Yashi ná放送ná kā車駛入去部落.

 

『我的外孫回來部落, 他問我Bagi的山在哪裡, 我告訴他, 那已經不是Bagi的山了, Bagi的山沒有了, 那是水泥廠的啊.....Ciru khiā tījōa hn̄g hia, 用真食力ê華語tehhō͘電視台ê記者聽.

 

Yawas心內想著大人bat kā--: Lán Truku古早tòa tī--nih, 日本人來ê, he是國有地, 強迫lán搬落山, 國民政府來了後, chia是國家公園, kohlán ài搬走. 「政府」就是án-ne, 11步逼lán離開ka-tī ê所在, beh kā lán ê土地搶--!

 

Yawasgah tng注神, hiông-hiông聽著Samaw teh hoah-hiu, o̍at頭看---, 廣場hit, isāi ê o͘-bá-sáng o͘-jí-sáng 11ùi部落hit-pêng---, ê chah番刀, ê giâ鋤頭, māmo͘hchai--ê. Yashi ê放送chiâⁿ實有效neh.

 

天猶原烏陰烏陰, mā iáu kohthàu, m̄-kohkoh sapmî-á--a. jöaê廣場, chūn oan-nabeh 60個人--a, 氣氛愈來愈燒lo̍h.

 

Miyai分柴枋牌ágah無閒chhih-chhah, ákôan, ta̍k-tè都用紅漆地段地號kap地主ê名寫---lih. Yikong mā走前chôngteh交帶事工. In透暝無khùn, 心肝頭lóng leh掛念今áê tāi-chì.

 

「今á, lán beh tńg去種作!Yikong êùi喇叭頭放送---, 廣場內ê Truku, ta̍k-ê心肝íⁿ-á lóng tòe leh---.

 

312, 花蓮秀林ê Truku族人beh tńgin ê土地種作, Asiabûn塗工場kā in ê土地搶--, á, in beh土地討--tńg-!

 

9點半, tī部落廣場集合ê Truku行出廣場, 指揮車頭前chhōa, Yawaso͘-tó͘-bái tòe tī--á, 指揮車後壁, kuilóngTruku族人, 有駛車--ê, oan-na有騎o͘-tó͘-bái--ê.

 

離開廣場無jōa hn̄g ê所在, Asiabûn塗工場ê運送帶, kôan-kôan chhāi tī正手pêng路邊. 車隊一直順工場牆koeê大路駛--, 沿路看會著牆koe內底ê變電所, 機器, 廠房......

 

Asia ê員工兄弟, lín安心tńg去作sit, m̄免煩惱. Gún kan-taⁿbeh tńg來種作, m̄是來破壞工場--ê, lín免煩惱--lah!」指揮車沿路一直放送. 工場牆koe內底, 不時出現10幾個黃工地帽á ê工人, kui-tīn khiā tī hia teh.

 

「感謝Asiabûn塗工場chiah-nī kāu禮數, chiah-nī chōebeh歡迎Truku tńg--!」指揮車繼續teh放送. 知影Truku beh, Asia專工停工1, 動用所有員工, beh全力阻擋Truku.

 

過工場正門, 車隊oat過正手pêng山路入--, peh kiā, beh一直行去到Asiabûn塗工場óahit-pêng ê大門, hia1 phiàn khǹg烏炭ê大空地, Truku ê土地就tī hia.

 

車隊來到位, 工場大門關gah bā-bā-bā, 內底koh1台箱átú--leh, hō͘人無法tō͘ kāsak--. 大門kap 2 pêngkoe後壁, khiā chiâⁿ百個Asia ê工人, 大門外口, 20 thóng個警察手giâ長棍á, 2 chōa chhāi tī路邊. Asia ê周經理chhōa 4~5個人, pānpān門嘴.

 

Lán ê祖先自早就tī chiathòaⁿ, mā kā chiah-ê土地留hō͘--lán, chia本底就是lán ê, tńgka-kī ê所在本底就是lán ê權利. á, lán Truku beh tńgka-kī ê所在, lán beh tńgka-kī ê土地種作!」指揮車頂頭, Yikonggiâ mài-kuh, 大大聲teh宣示, 口氣堅定.

 

宣示煞, 神學院原住民學生隊隨手相牽, tī大門頭前圍1個半圓kho͘-á, kā警察kap Asia ê人擋tiàmkho͘. 幾個Truku ou-jí-sáng行入kho͘-á內底, beh用傳統ê方式(gaya), 進行Tmukuy Masu儀式.

 

Inkha ó͘ 1個空, --nih náná kā--nih ê圓石頭the̍h kôan kôan:Ǹg望今年ê收成就像這粒石頭, gah倉庫êáchih-chài bōe tiâu.; kā粿chhio̍k chhio̍k--leh, tàn落空--nih:ǸgTruku kap土地ê感情hām粿kāng, gahbōe.; koh, kâm小米酒, tùi hit個空phùi--:Ǹg望雨水像酒hiah-nī kāu hiah-nī chōe.; --, kā水晶石the̍h---koh khǹg---:Ǹg望祖靈賜火hō͘ Truku, kā gún chhiō, hō͘ gún燒熱.」唸煞, kā種子iā---, 儀式就完成--a.

 

Samaw kap Yawas in chiah-ê少年--ê, chiu lóng thí金金, tiām-tiām khiā leh.

 

儀式結束, Truku要求Asia kāphah--, hō͘ Truku族人入去ka-tī ê土地種作.

 

Asia ê周經理這chūnka-tī chhôan ê mài-kuh hoah:『這是亞泥的土地, 你們無權進來!』話iáu未講煞, Yikong ê喇叭聲隨kā khàm--:Gúnbeh聽你講siáⁿ, hō͘ gún--, kā土地還--gún!」「In bòai hō͘ lán--, lánka-kī--!」指揮車頂頭, Bayan接續落講.

 

Truku族人chhi̍h óa--, tī Asia大門口, kui-tīn kā周經理圍---, 大聲. 本底chhāi tī路邊hit 20 thóng個警察, 隨走來beh保護周經理, 學生隊kap警察就án-ne起衝突, tī Asiakhakhiúkhiú. 看著這個場面, Yawas心肝底膽膽, gāng gāng khiā--leh, m̄kám beh chhi̍htàu sak.

 

『還我土地! 還我土地!』學生隊chhōa頭開始hoah口號, Yawas kui-sianHIGH---, mā tòe ta̍k-ê大力hoah出聲. Samaw m̄tang時走來Yawas身軀邊, kā『請勿阻擋Truku返回』ê柴枋牌á sa hō͘--i, chông入去起衝突ê人群內底, Yawas tùn--1-, kāá giâ gah kôan kôan kôan, tòe Samaw chiⁿ---.

 

Khoeh到頭前, Yawas看著Yikong kap Miyai, the̍h法院ê判決書kap土地ê所有權狀, 要求周經理門開--. 周經理橫霸霸:『你們的耕作存續期只有10, 你們也已經超過10年沒有在這裡耕作, 早已喪失土地使用權了! 法院不了解狀況就亂判, 這塊地是政府租給亞泥的, 你們自己去找政府要, 我絕對不讓你們進來!Yashigah chiâⁿ bē, 大聲kā chhoh:『土地被你們霸佔, 怎麼行使耕作權!

 

周經理1 kho͘猴頭niáu鼠面, Yawas chiâⁿbeh用手--nih êá kā taiⁿ---.

 

Tńglán ka-kī ê土地, lán生本就有ê權利, 無人會sái kā lán阻擋, lán chit-mábeh--, lán堅持非暴力, m̄-koh若有人動kha動手beh阻擋, Truku有權利反抗!Bayan tī指揮車頂頭大聲hoah.

 

過無半點鐘, kui-tīn人猶原大門口tehchiⁿ, 大門tò-pêng 20公尺鐵絲網á hia有人teh hoah-hiu, 學生隊tng teh kap Asia ê工人相sak, 衝突比tú-chiah koh khah, sakjōa, 學生隊鐵絲網á sak--, 大門chia ê Truku lóng chông--, 2 pêng sak過來chiⁿ過去, 過無10分鐘, Truku11lòng----a.

 

Yawas mā趕緊柴枋牌á giâ--leh, tòe Samaw ê kha-chhngnǹg入去到內底. Tú-chiah, ta̍k-ê lóng注神大門口相chiⁿ ê, 學生隊長Yibun早就chhōa 4~5個人, kā--á ê鐵絲網á剪斷--a.

 

來到內底, 2 pêng ê人繼續相chiⁿ, 學生隊排1 chōa, 一直向頭前sak--, sió-khóa sak1-kóa空間, 其他Truku就緊tòe tī後壁, ê chhòá, ê khau, ê ku̍tó͘, kāchai---. nih-á niâ, kui-phiàná, lóng hō͘ Truku----a.

 

Yawas續手á phiaⁿ--leh, chông過去頭前, hām學生隊做夥beh kā Asia ê工人sak--. Ná sak ná sak, Asia ê工人真緊就lóng退tùi後壁去--a. Yawas hām學生隊排作1 chōa糾察線坐落塗kha, kap Asia工人相對相. O̍at, kui-tīn Truku族人khoaⁿ-khoaⁿ-á ùiá頂頭行---, ná種樹chai, Yawasgah chiâⁿ感心, 目屎soah liàn---.

 

pêng, 1個少年ê Asia工人願走, 硬死擋tī hia, Samaw mā硬死beh kā i sak離開.「你是sáⁿ siâutī chia bòai?Samawpháiⁿsàu.

 

Chegóan工場, án-chóaⁿ ài hō͘ lín--?Hit個少年工人án-ne.

 

Lín公司土地佔--, hō͘ gún bōe-tàng繼續tī chia生活, gún beh土地討--tńg-!Samaw愈講愈大聲.

 

Hō͘ lín--, góan就無頭路--a, lín ài生活, góan就免生活nih!」少年--ê mā大聲嚷.

 

Samawphùi, 大大力kā sak胸坎, 少年工人倒退幾, á倒頭chai, chiah khiā chāi niâ, 拳頭母tēⁿ--lehbeh bok Samaw, 後壁ê Asia工人緊kā giú---, Yawas mā緊過去kā Samaw mo͘h--leh, tāi-chì chiah--, 若無, hōan-sèphah---.

 

正手pêng hia, tī 1 tīn Asia工人面頭前, Saki kā柴枋牌á tùikha--, náteh宣示i tńg來到ka-tī ê土地--a. Saki開始kha ó͘, kā 11keng蕉種---, 27--a, i等這工等27--a.

 

Yawas kā Samaw giú--leh, kohtńg學生隊內底. Saki繼續ku̍t塗無停khùn, i khiau-ku khiau-ku, 頭毛mā lóng--a, Yawas êchiu一直tehSaki, 頭殼內, 1-kóa影跡teh tńg-se̍h, soahgah gōng--.

 

前幾年, 政府ê原住民委員會去法院告Truku, Yikongin chiah-ê少年--ê作調查, 聽部落內底ê sī大人講--, Yawas chiah知影真chōe關係這土地ê tāi-chì.

 

Kap其他Truku kāng, Saki一直祖先留hō͘--in ê土地頂kôan teh生活.

 

27冬前, 政府講chia是「原住民保留地」, 是「政府ê地」, Truku tī chia種作, 算是政府租地, ùi hit冬開始算, Truku ài繼續tī chia種作超過10, chiah會變做是Truku族人--ê.

 

2~3, Asia公司ê人來到chia, beh tī chia起工場. 鄉公所叫部落ê Truku去開協調會, 要求Truku kā土地讓hō͘ Asia公司使用, koh講會發補償金hō͘地主. Saki當場講bòai, soah hō͘鄉公所kap Asia公司epháiⁿ, in háⁿ講若bòai去領補償金, beh叫法院來處理.

 

Tiuⁿ-tû工了後, Sakibóng chiâⁿ m̄甘願, m̄-koh koh驚會hō͘法院lia̍h--, --á iáu是去領--a, 1分地2kho͘, ê地就án-ne---a!Hittòe Yikong做調查ê, Saki無奈ê口氣, Yawas頭殼內iáugah真清楚.

 

Siáⁿ-mih補償金? óaⁿ-kothe̍h--! 我無放棄土地, mā m̄-bat領過siáⁿ-mih補償金, án-chóaⁿê keng蕉園就變做in ê工場--a?Login愈講愈siūⁿ-khì.

 

「我beh去種作ê, Asia公司êkā gún趕走, 講政府已經地租hō͘ in--a, 20冬了後就會還. M̄-kohtaⁿ20幾冬--a, Asia iáu kāng地佔tiâu tiâu.....」訪問Ciru ê, Yawas發現Trukuán-chóaⁿ hông, án-chóaⁿ hông sái--ê.

 

3冬前, 原住民委員會去法院告Truku, Truku kā土地轉租hō͘「非原住民」使用, 違反「保留地管理辦法」ê規定, beh kā Truku ê土地權利塗銷.

 

部落內底, ta̍k-ê lóng sa無發生siáⁿ-mih tāi-chì. 收著狀紙ê, 看無tehsiáⁿ; 上法庭ê, mā聽無法官tehsiáⁿ; 法律是siáⁿ-mih, in頭殼內lóng sacháng.....án-nebeh án-chóaⁿ? Ta̍k-ê lóng真無奈真驚惶.

 

M̄-koh, Yikong m̄願放棄:「政府koh khah惡質, 財團koh khah壓霸, lán lóng ài kā土地討--tńg-!

 

--á, Yikong chhōe著真chē資料, 有地主放棄土地權利ê放棄書, 土地讓hō͘ Asia公司ê同意書, koh有領補償金ê清冊.....chūn chiah知影, 當初時, 為著beh hō͘ Asia公司tī chia起工場, 鄉公所ê人做假資料, 頂頭koh有假簽名, chiah-ê là-sapkā Truku蹧躂, 用騙--ê, háⁿ--ê, 用搶--ê, Truku ê土地就是án-ne變做紅bûn塗工場--ê!

 

原住民委員會想beh kā案件撤回, 法院做判決chìn, Asia公司派人beh來和解, 講會tàngkoh khah chē補償金. Truku開會決定:Truku bòai ti̍h, gún kan-taⁿ beh ti̍h ka-kī ê土地!

 

舊年8--, 法院宣判, 駁回原住民委員會告Truku ê案件, 土地iáuTruku--ê, kui部落ta̍k-ê lóng歡歡喜喜, koh專工舉辦儀式祭拜祖靈. M̄-koh月日過---a, Asiabûn塗工場猶原無beh搬徙, 政府beh出面處理, 判決ná teh判決--leh. Truku m̄-chiah決定ka-tī來討土地.

 

Truku tīá chia hoan, chhòkho͘, 種樹chai, bú beh點外鐘久, 警察, Asia工人kap周經理一直khiā tī--á, bòai hō͘ Truku繼續向內底去.

 

chūn, 1akhiā tī周經理面頭前, 手比tùi hit-tīn Asia工人後壁去, 「我ê土地tī hit-pêng, behhia....」嘴--nih náná beh---, 周經理hiu Asia工人, beh hō͘ i--.

 

「是án-chóaⁿ bòai hō͘我過? He是我ê, beh--!A婆大聲嚷, ngē beh--, 工人kā sak--tńg-. Tīá tehsit ê Truku--, chông--, beh kā工人sak--, hō͘ a婆會sáika-tī ê地種作. án-ne 2 pêng koh衝突---.

 

Yawas māchôngtàu sak. Tī人群內底, Yawas發現身軀邊, tī工地帽á ê人比tú-chiahbeh 1, m̄知是tùi tohpo̍k----ê. Tòpêng, 1個學生nǹg入去到封鎖線後壁, hō͘ùimo͘h--leh, hò͘出來外口.

 

tiuⁿ-tî, Yawashông bok 1, Asia工人kap警察愈來愈粗魯, bēkā Truku當作土匪kāng.

 

Ciru mā hông bok--, phut-phut, m̄ùi tohsa著棍á, giâ kôan kôan---來就beh ham--. Samaw tī i--a, kāá khiú--leh, kā Ciru ûi---.

 

場面愈來愈亂, in ê人愈來愈chē, 出手愈來愈重, Truku hôngtī ka-tī土地外口, 過封鎖線. 煩惱Truku chiah-ê sī大人會受傷, Truku族人決定無beh kohchhiàng---.

 

ChiaTruku ê土地, gún bōe放棄, 無論línsiáⁿ-mih手段beh阻擋, gún一定會koh tńg--! Yikong大聲周經理嚷.

 

Yawas心肝底真甘願, 無錢無勢êkám tio̍h-ài hō͘政府kap財團án-ne蹧躂?

 

離開ê, Yawastī hita婆身軀邊, beh kap i講幾句話, soah出嘴, kan-taⁿ tiām-tiām tòe tī a婆邊--á.

 

Aná o̍at頭看, Yawas聽著o͘-bá-sáng--nih一直唸:「我beh tńg--, he是我ê土地.....

 

──TGB通訊》20(2001/5)


arrow
arrow
    全站熱搜

    台灣組合 發表在 痞客邦 留言(0) 人氣()