TGB台語生活營 , 今年選西螺ê Pi-thâu-pòe社區舉辦, 54, 有真深刻ê感受kap觀察.

 

Chit pái tī Pi-thâu-pòe行踏, 1kap tī門嘴teh peh phok-áê a-má開講, chit ê a-má無意無意講tio̍h今年ê總統選舉, i強調講當然mā ài kātǹg hō͘台灣人, hō͘ góa hiông-hiông tì, 10冬來台灣基層本土化意識ê成長, iáⁿ超過góa本底ê認知, lán iáu tiâu tī權位鬥爭kap議題辯論ê思考層次, 基層soah直接tī góa面頭前, 展現出自主ê性命力.

 

面對民間社會chiah-nī直接ê刺激, góa iáu teh思考án-chóaⁿ來調整ka-tī ê認知, iáu tehchhōe運動接續ê步調, Pi-thâu-pòe soahbehkhùn, 問題11tàn入來góa心肝底, góa去面對kap回應chiah-ê koh khah直接koh khah具體ê困境.

 

BehPi-thâu-pòe chìn, góan有先chhōe資料, mā chhōe teh做環保運動ê Kiàn-chì兄討論, 事先按算beh問焚化爐, 農會kap社區發展chit kúi ê議題. Tī Pi-thâu-pòe--nih, 無論是teh kā--nih ê atàu khau, iahkap--nih ê a-sáng開講, lia̍h-tio̍h機會tō beh, in soah lóng應講hecha-po͘ê tāi-chì, in m̄, góan chit tīn慣勢都市iah是學院智識kho͘-á生活ê讀冊人, soah choaⁿ-áá開開心肝ut-ut:Nah ē án-ne?

 

田岸邊ê aèng提醒góan:「讀冊m̄-thangtùi kha-chiah-phiaⁿ!Akàn-kiāu官僚kap農會, hiah-ê人做ê決定, hām in實際生活經驗án-chóaⁿ teh衝突,In kám bat choh過田? Kam bat來問góanán-chóaⁿ ài燒稻草?」是to tio̍h--m̄, --nih---ê, 老師教--ê kap人民實際生活到底有siáⁿ-mih關係? Tī智識khou-á teh--ê teh討論--ê, 到底是beh chhòng siáⁿ-mih?

 

田庄生活chiâⁿ有氣味, 宜蘭ê Siông--tō hō͘ góan chit款印象, Pi-thâu-pòe soah hō͘ góan chit-lōpìⁿ-chiâⁿ幻想.「田khah choh mā了錢, m̄-koh koh m̄願田地放hō͘.」「農產價siàu kē, lóng māá teh控制, lín都市sông食米知米價!In bē鼓勵少年人留tiàm草地所在,Tńg--? 失業--ê chiah ē tńg---lah, --nih無前途, thàn che m̄-chiâⁿkoh無夠本--lah.」農村資源chió, 資訊無通, 生活品質無好, 菜蔬罕得好價, mā lóng hiah-êá公司teh thàn, ta--ê koh kiōng-kiōng beh hō͘ China--ê--, chit-má lán chia ê蒜頭to無市場--a.

 

Chit kúiteh強調「拚經濟」, --ê全工業商業服務業高科技, 早前hoah發展經濟, 犧牲--êchoh-sitkap做工á, chit-má kámsiáⁿkâng? 農業是台灣ê根本chiah tio̍h, choh田若過日--, m̄-tāⁿ都市失業--ê無退路, m̄-tāⁿ lán社會êē ta-lian, 若到有1lán àiChina進口菜蔬, lánbeh án-chóaⁿkap人大小聲--leh?

 

是有農會? 藍厝庄á路邊ê a伯講農會無siáⁿ lō͘, 納農保kap借錢niâ, 農會收êásiàu比市價khah kôan, m̄-kohê量有限, chān無大. 農會是有組產銷班? Kám bē主動來規畫iah是走chhōe農村ê出路? A伯講hōaⁿ農會--ê ia̍hteh choh-sit--a, kohgóa mài想想hiah chē, góa soahsa, 農會應當是choh-sitê組合, aán-ne--, án-chóaⁿ ài有農會?

 

Góan chit chōa koh去參觀豆ki皮工場, 木耳寮á, 工場, khan-só͘工場kap豆油工場, che ài感謝Pi-thâu-pòe ê Chì-hun兄熱心安排, mā hō͘ góan對勞動生活有sió-khóa體驗. Tīki皮工場, 4 pêng無壁kan-taⁿ khàmkòa, 溫度55, 2點鐘ài出來hioh, 若無, 百面ē--, Chì-hun兄講chit-lō khang-khòe 1工工錢800 kho͘, Lín大學生kám有人beh? --nih是做, , beh án-chóaⁿ? Tńgchohia̍h bē thàn khah.

 

行出來豆ki皮工場, Chì-hun兄叫góan注意看田溝, 水白白黃黃, ùi工場流----ê, tùi田岸ê圳溝, tùi--nih. 以早庄--nih抗議真久, 工場chiah有做廢水處理設備, m̄-kohbeh省成本, 做好罕得用, --nih koh m̄siuⁿ反對, 驚工場bòai koh chhiàⁿ--nih ê, --真矛盾.

 

Góan mā發現庄--nih chiâⁿ chē田地有tahá, tī濁水溪埔, koh kui phiàn lóngtah, che góan iáu m̄-bat--, --chiahtah 1 khuài khai 10 kúi, chit kúichiah khahteh tahá. Chohthàn to m̄-chiâⁿ--a, nah koh beh khai hiah大筆錢tahá? --êtahá菜蔬ē khah súi, khah bē hō͘日頭曝害--, --êkhah bē有蟲來咬......, kámbeh擋焚化爐êhu? 聽講焚化爐êhu, á, 菜蔬, 牛奶kapá lóng污染有tio̍h? Chhōe人問看māi, soah lóng thi-thi thu̍h-thu̍h, m̄是應「知」是講「. 抗爭?「抗爭kám有效?Góanê-áé-káu.

 

麥寮hit phiàn『六輕』, chhiàⁿ--ê是外勞iah是在地人? 工場ê污染siáng teh? siáng teh thàn? 頭家是án-chóaⁿ有減稅優待? Án-ne kám合理? 工場óahit pêng有做港, 三通了後, in ē-tàng直接通, chhia--leh tō? 工場濁水溪ê水食了了, behêbeh ùi toh? 土地kám bē ta--? 環境kám bē改變? Tòa tī chia êkám bē出問題? Chhōa góan看豆油工場ê--ê 問題一直khian--, taⁿ iáu tiâu tī心肝頭.

 

田庄--nih厝邊隔壁感情好, 暗頭á ta̍k-ê tī廟口大樹kha phò-tāu......Lín teh hām--lah!Chit-má ta̍k-êtāi-chì lóng kiu tī--nih看電視, êng-á-tāi mài chhap khah bētāi-chì; 田庄人本底tō gâu結冤仇, 頭人為tio̍h選舉 iah是利益, kohchiâⁿ--nih pun派系, hām中人無人beh, keke結怨,「隨人公隨人chhāi顛倒khahiáⁿ.

 

Beh來田庄學台語? --lah, --nihiáⁿ台語khah ē, 出外--ê tō--a, in ê gín-á lóng bē-hiáu台語--a, kap都市tńg--ê孫講話á聽雷--leh, --nih ê gín-áē--lah, m̄-koh mā ta̍uh-ta̍uh-á hō͘學校老師牽---a. Che kám kan-taⁿ是語言iah文化ê問題? Che kám是社會關係, 社會倫理kap價值體系ê轉變? Che kám是主體性teh流失? Che kám是無法tō͘阻擋ê社會潮流? Kám tio̍h? Tio̍h án-chóaⁿ?

 

Koh, --nih外國新娘愈來愈chē, 外國新娘kap--nih語言beh án-chóaⁿ? 外國新娘ê gín-á kap在地ê gín-á互動kám無問題? 身體kap心理ê發展kám bē有問題? 外國新娘若làu-phâu, gín-á beh án-chóaⁿ?

 

Chiah-ê田庄實際tú--tio̍h ê困境beh án-chóaⁿ處理? 社區營造kám有才tiāu解決? 社區營造kap在地人有siáⁿ-mih關聯? 社區營造ê「書面計劃」kap「社區參與」「社區自主」kohsiáⁿ-mih關聯? 里長kap社區發展kohsiáⁿ-mih關係? 社區營造若ài靠社區發展協會來sak, án-ne里長kap發展協會是sián-mih 關係? án-ne, beh里長chhòng siáⁿ?

 

營隊結束ê, 學員Chùn-iân in pa-pa來載--i, soah kap góan káng---, kohkui tho͘-lá-kuh tio̍h kek頭殼ê問題. 母語運動重點是社會人iah是老師? 母語是社會問題iah是教育kap學術問題? 若無妥當ê社會環境, 靠學校1~2點鐘甚至5點鐘10點鐘母語課程kap母語師資有siáⁿ? Che m̄是良心 iah是覺醒ê問題, 是政策ê問題, 是社會趨勢ê問題, beh改變--êsiáⁿ? án-chóaⁿ beh kā母語khioh--tńg-? Chit-má華語是主體是優勢, che chiah是問題, che m̄-tāⁿ是語文, 族群 iah是文化chit款單純層次ê問題, chit ê問題kap多元, 尊重hām民主牽連, kám m̄?

 

營隊結束--a, soah chah tńgchiah chē問題, chit-má, chiah是開始, 開始ài來走chhōe chiah-ê問題ê答案.

 

──TGB通訊》59(2004/8)


arrow
arrow
    全站熱搜

    台灣組合 發表在 痞客邦 留言(0) 人氣()